Cieszyńskie introligatorstwo

Książnica Cieszyńska zaprasza na wystawę "Cieszyńskie introligatorstwo", której wernisaż odbędzie się 7 sierpnia 2015 roku o godzinie 16.00. Bezpośrednio po jego zakończeniu rozpocznie się kolejne spotkanie z cyklu "Cymelia i osobliwości Książnicy Cieszyńskiej". Jego gościem będzie dr Elżbieta Pokorzyńska, autorka książki o Janie Recmaniku, światowej sławy artyście introligatorze o cieszyńskich korzeniach.

Podczas spotkania Łucja Brzeżycka i Anna Fedrizzi-Szostok rozwiną też niektóre wątki sygnalizowane na wystawie, prezentując m.in. dawne ogłoszenia prasowe zachęcające do korzystania z szerokiej i różnorodnej oferty cieszyńskich introligatorów. Przedstawią ponadto eksponaty, które z różnych względów nie zmieściły się na wystawie.

Dzieje cieszyńskiego introligatorstwa najtrudniej udokumentować w najstarszym okresie, ponieważ niemożliwe jest w tym przypadku powiązanie obiektów z twórcami, którzy w owym czasie nie sygnowali swoich prac. W bibliotece Leopolda Jana Szersznika, który w prowadzonej przez siebie księdze wydatków zarejestrował m.in. koszty usług introligatorskich, odnaleźć można całe ciągi identycznych opraw, zabezpieczających druki wydawane w różnym czasie i miejscach. O przynależności cieszyńskich introligatorów do cechu opawskiego mówią już XVII - wieczne źródła.

W zbiorach Książnicy zachował się zaś dokument z 1673 roku, nakazujący usunięcie z Cieszyna niejakiego Eliasza Tarnoczy’ego, a wraz z nim protestanckiego introligatora. Na wystawie zobaczyć będzie można ponadto zeszyty uczniów z gimnazjum ewangelickiego, oprawiane w prosty, aczkolwiek fachowy sposób oraz inne źródła dające pośrednie świadectwo obecności introligatorów wśród miejscowych rzemieślników.

Dopiero XIX wiek przynosi więcej informacji identyfikujących introligatorów lub ich zakłady z imienia i nazwiska. W ogromnej większości są to szyldziki lub pieczęcie, rzadko podpisy wykonawców. Introligatorzy swoje oferty zamieszczali w lokalnej prasie, widnieją w książkach adresowych i w dokumentach cechowych. W XIX w pojawiają się też duże, nowoczesne pracownie introligatorskie, działające w ramach miejscowych drukarń.

Okres powojenny nie sprzyjał rozwojowi prywatnych zakładów usługowych. Pomimo tego na rynku działało kilka pracowni: wspomniane już wyżej zakłady introligatorskie Samińskich, Maliny czy Witoszka. Swoją działalność rozpoczęła przybyła po wojnie do Cieszyna Helena Karpińska – najbardziej znana z opraw artystycznych. W Domu Narodowym działał Jan Recmanik, artysta introligator, którego wojenne losy na powrót sprowadziły do Cieszyna. Obydwoje kształcą uczniów, niewielu z nich będzie kontynuowało artystyczną ścieżkę introligatorstwa w taki sposób, jak zmarły niedawno Maciej Adamczyk.

Na zakończenie ekspozycji, celem objaśnienia tajników rzemiosła introligatorskiego, zaprezentowane zostaną wybrane aspekty jego historii. Zobaczyć będzie można również dawne narzędzia i sprzęty.

7 sierpnia zostanie otwarta wystawa mająca dać wyobrażenie o dorobku dawnych cieszyńskich introligatorów, który jest prezentowany w niepełnym wyborze, ale pokazuje skalę i niezwykle wysoki, artystyczny poziom prezentowanych prac. Można mieć nadzieję, że ekspozycja ta stanie się impulsem dla historyków i bibliologów do podjęcia pogłębionych i systematycznych badań, na jakie dzieje tego rzemiosła na Śląsku Cieszyńskim bez wątpienia zasługują.